euskararen herria

Gero arte

 

Etxera noa jada
Etxera noa baina
Etxe zati bat utzi dut atzean

Irudi bat lausotzen da
Trenaren hotsaz
Amatatuz doa
Egun bat bezala

Eta horra nonbait
Zure ahotsa
Hizketa arina
Solas biziaz
Eta begi ilunak,
Lilura
Mingots baten legez
Eta normala zara, berez
Baina zerbait duzu
Ederra den ezer

Isiltzen
Eta esaten dudanaren arteko
Galdera ikurra
Lehen aldiz aditzen denaren
Zirrara iraunkor hori
Goizean argi
Eta mila hitz itzali

Etxean nago jada
Etxean nago baina
Zerbait utzi dut burdinbideetan

Bihar bat
Atzo itxurakoa

Iguripen bat
Oroitz kolorekoa

Agur bat
Hasiera zaporekoa

 

 

 

 

Euskaldunon aberria

 

Herri aske baten aldi zoroa:
Gu geure saltzaileen bezeroak,
Bahiturik, agian
Mihi-gogoak

Eta eguneroko axolagabekeria
Gure historian da hauts izpia
Lur apur bat gurasoen hilobian,
Lainoa,
biharamuneko hegian

Ez gara gaizto,
ezta ere piztiak
Hizkuntzaz harata doa gure bizitza
Baina denok ulertzen ez dugun mina:
Ahotan aberria,
mihian atzerria

Euskara da gure ikurriña
Gure historia eta alderdia
Gogoaren gune menperaezina
Euskara da gu, euskal herria

Leloetatik erantzi
eta izkutuan idatzi:

Gorputza badugu,
Izan dezagun arima

Euskara dugu
Euskaldunon aberria

 

03-31

 

Bereterretxeren hilarria

Norena ote harri puska hau?

Ez nauzue inongo aditurik, baina nire jakinminak harri honen ondora ekarri ninduen. Mikel Laboaren ezagutza berantiar bat burutzen ari nintzela, abesti honekin topo egin nuen:

Hasieran, doinu zaharkitu horrek, abestiaren xinpletasun mistiko horrek lagunduta, liluratu ninduen. Gerora, nire sen erromantikoak abesti honen inguruan osatu zuen ideia mistikoa hazi egin zen, gehiago ikasi bainuen hari buruz. Omen, XV. mendeko abesti zuberotarra zen, eta, gainera, benetazko gertaera bat zuen oinarri.

Ikerketa hoiek aro zoro batetara eraman ninduten: zubererarekin ikaragarri zaletu nintzen, bertako antzinako kantuak bilatu nituen buru-belarri, historiaz eta euskalkigintzaz ordu txikietara arte irakurtzen nuen egunero… maitemina? Hau guztia nire ingurukoek pairatu zuten, noski, Bereterretxeren hilarriaz jakin nuenean. Kantu honen gertakizunek zantzu bat utzi zuten, arren! Gertakizun historiko baten aztarnak!

Ahazturik edo ondo ikasi gabeak nituen, haatik, euskal izatearen ajeak.

Abiatu ginen bada, Etxebarrera. Google maps-en laguntzaz bidea aurretik ikasi eta erraz asko iritsi ginen Etxebarre ondoan zeuden Ezpeldoi – Bereterretxeren borda, alegia – eta nire hilarri kuttunera. Asteetan eta hilabeteetan zehar kanta, historia eta munduko leku horrekiko lotura estu bat garatu nuen; toki fisikoan izatea sentipen hoien tontorra baino ez zen. Tristuraz bizi nuen, ordea, momentu hura.

Hilarria errepide txiki baten ondo-ondoan dago, bi zaborrontzi handien bizpairu metrora. Harri biribilak zauri larri bat du, ia euskarritik banantzen duena, eta marrazkia nekez ikusgai da.

Bere aurrean nintzela, urteroko uraren izozte-urtze prozesua irudikatu nuen eta ez nion etorkizun luzerik igarri lauzpabost mendez zutik iraun duen harri horri, geologiari buruzko jakintza handirik ez badaukat ere.

Hala ere, irudi esanguratsu bat eskaintzen digu hori ikusteak. Alegia, utzikeria fisikoa baino larriagoa den kultura-ondarearen ahanztura – askotan laguntzaileak dituena -. Izan ere, 70 bat kilometrora bizi naiz eta nagusitan, nire zaletasun zehatza izateagatik soilik, izan dut gure literaturaren zantzu eskas baten berri.

Norena ote, bada, herri puska hau?

Azken finean, hilarriarekin antz handia du euskararen herriak: errepide eta zaborrontzien artean, zatiturik, bere izaera nekez ikusgai da.

Kontuan hartzekoa da, baina, hilarria izanik hilerritik kanpo zutik dirauela.

Hilarria, Etxebar herriaren ondoan